समाधानकारक पावसामुळे बळीराजाचा उत्साह द्विगुणित; महागाईच्या सावटाखालीही पोळ्याची जोरदार तयारी
यंदाचा पाऊस समाधानकारक झाल्यामुळे बळीराजाचा उत्साह द्विगुणित झाला आहे. त्यामुळे बाजारपेठांमध्ये पोळा सणासाठी सजावटीच्या साहित्यांची खरेदी जोरात सुरू असून सर्वत्र सणाची लगबग जाणवते. झुला, घुंगरू, बाशिंग, तोडे, पितळहार, घागर, माळा अशा सजावटीच्या वस्तूंमध्ये यंदा १५ ते २५ टक्क्यांनी दरवाढ झाली असली, तरीही शेतकऱ्यांचा खरेदीसाठी ओढा कायम आहे.
वडमाऊली ( दहिफळ) येथील आठवडी बाजारात लाखो रुपयांची उलाढाल झाली असून पावसामुळे काहीशी अडचण असूनही शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर सणाच्या खरेदीसाठी आले होते. कसार, नाते, हिंगूळ, गोंडे, मोरकी अशा पारंपरिक वस्तूंसह महिलांनीही पूजेसाठी मातीचे बैल, पळसाच्या मूळ्या, नारळ आदी पूजन साहित्याची खरेदी केली.
महागाईची छाया यंदा पोळ्यावर स्पष्टपणे जाणवली असली तरीही पावसाने साथ दिल्यामुळे शेतकऱ्यांच्या चेहऱ्यावर समाधान आणि सणाचा आनंद स्पष्ट दिसून आला. पोळा हा सण वर्षातून एकदाच येतो आणि सर्जा-राजाची पूजा कोणत्याही गोष्टीत कमी पडू नये, ही भावना यावेळी प्रत्येक शेतकऱ्याच्या मनात दिसून आली.
महागाई आणि बैलपोळा: सणाची गोडी कमी करणारी चिंता
आपण सणांचा देश आहोत – इथे प्रत्येक सणामागे एक सामाजिक, सांस्कृतिक आणि आर्थिक संदर्भ असतो. बैलपोळा हा महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाचा सण. हा सण बैलांच्या कष्टाची कदर करण्याचा आणि त्यांच्याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा असतो. मात्र हल्ली वाढती महागाई हा सण साजरा करताना एक मोठं आव्हान ठरू लागली आहे.
पूर्वी शेतकरी आपल्या सामर्थ्यानुसार बैलांना सजवायचे, त्यांच्या सेवेसाठी नैवेद्य, अंघोळीसाठी उटणे आणि रंगीत साजसजावट करायचे. पण आजच्या महागाईच्या काळात उटणं, फुलं, सजावटीच्या वस्तू, गूळ-पुरणाचे पदार्थ – सर्वच गोष्टींचे दर गगनाला भिडले आहेत. बैलांच्या अंगावर घालायचा नवा झगा असो वा लहान मुलांसाठीचे कपडे – सर्व गोष्टी परवडेनाशा झाल्या आहेत.
महागाईमुळे सणाचा उत्साह काहीसा मावळताना दिसतो. शेतकरी आपल्या गरजा आणि सणाच्या खर्चामध्ये तोल साधण्यात अडखळतो आहे. पूर्वीचा तो जल्लोष, गावभरच्या मिरवणुका आणि समूह एकत्र येऊन साजरा करणं – हे सर्व थोडंसं कमी झालंय.
बैलपोळा: श्रमाच्या भागीदाराला मानाचा मुजरा
भारतीय ग्रामीण संस्कृतीत बैल केवळ एक प्राणी नसून शेतकऱ्याच्या कुटुंबाचा अविभाज्य भाग आहे. बैलपोळा हा सण म्हणजे या मुक्या जीवावरील कृतज्ञतेचा आविष्कार आहे. रानात राबणाऱ्या, शेतीचे ओझे खांद्यावर वाहणाऱ्या बैलांना धन्यवाद देण्याचा हा दिवस आहे.
पोळ्याच्या आदल्या दिवशी बैलांची विशेष सजावट केली जाते. अंगास तेल लावून अंघोळ घातली जाते, रंगीबेरंगी हार घालतात, शिंगांना रंग लावतात. काही बैलांना झुल, गोंडे आणि माळांनी सजवलं जातं.
पोळ्याच्या दिवशी बैलांची मिरवणूक गावातून निघते. ढोल-ताशांच्या गजरात, फुगड्यांच्या खेळात आणि लेझीमच्या तालावर गावकरी बैलांना अभिमानाने मिरवतात. त्यांना पुरणपोळीचा नैवेद्य दाखवला जातो आणि मग विश्रांती दिली जाते.
हा सण केवळ बैलांचा नाही, तर मानवी संवेदनशीलतेचाही उत्सव आहे. काम करणाऱ्या प्रत्येक जीवाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याची ही एक सुंदर संधी असते
बैलपोळा सामान खरेदी: एक खास अनुभव
बैलपोळा जवळ आला की गावात एक वेगळीच चहल-पहल सुरू होते. बाजारपेठा गजबजून जातात आणि घराघरांत उत्साहाचं वातावरण पसरलेलं असतं. बैलपोळा म्हणजे फक्त सण नाही, तर श्रम करणाऱ्या बैलांविषयी कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा एक भावनिक सोहळा आहे — आणि त्याची तयारीही तितकीच खास असते.
बाजारातली गडबड:
सणाच्या काही दिवस आधीपासूनच बैलपोळ्याचं सामान खरेदी करण्यासाठी बाजारात गर्दी होऊ लागते. बैलांच्या सजावटीसाठी गोंडे, झुल, नवा दोर, शिंगांसाठी रंग, घंटा, कड्या, हार वगैरे वस्तूंची खरेदी होते. प्रत्येक शेतकरी आपल्या बैलाला खास आणि सुंदर दिसावा यासाठी सर्वोत्तम वस्तू निवडतो.
घरगुती तयारी:
याशिवाय घरासाठी रांगोळ्याचे रंग, सजावटीच्या वस्तू, पूजेसाठी लागणारे साहित्य — जसं की हळद, कुंकू, फुलं, अगरबत्त्या, नारळ — यांचीही मोठी यादी तयार होते. अनेक घरी त्या दिवशी खास पुरणपोळीचा बेत ठरलेला असतो. त्यामुळे शिजवायच्या सामानाची खरेदीही होते.
बैलासाठी विशेष खरेदी:
सणाच्या दिवशी बैलासाठी खास खळी, हरभरा, गूळ, शेव, चारा यांचं मिश्रण बनवलं जातं. हे खाऊ देताना जे समाधान शेतकऱ्याच्या चेहऱ्यावर असतं, ते खरंच अनुभवण्यासारखं असतं.
एक अनोखा उत्सव:
बैलपोळा हा केवळ एक सण नसून, मातीशी जोडलेली आपली ओळख आहे. बैलासाठी बाजारात खरेदी करताना फक्त वस्तू घेतल्या जात नाहीत, तर त्या मागे असते एक भावनिक गुंतवणूक – जी आजही ग्रामीण भागात टिकून आहे.
टिप्पणी पोस्ट करा