उपासमारीच्या छायेत मजुरांचे जगणे : पावसाने हिरावला घास ; उघडीप मिळताच सोयाबीन काढणीला सुरुवात
✍️ डॉ. गणेश ढवळे लिंबागणेशकर
📍 लिंबागणेश | दि. २५ सप्टेंबर
दरवर्षीप्रमाणे यंदाही शेतीकामासाठी विविध गावांतून मजुरांचा ओघ लिंबागणेश महसूल मंडळात सुरू झाला. शेतकऱ्यांना आपल्या पिकांच्या काढणीसाठी मजुरांची साथ आवश्यक असते, आणि त्याचबरोबर मजुरांचं जगणंही या रोजंदारीवर अवलंबून असतं. मात्र यंदाच्या अनियमित आणि मुसळधार पावसाने शेतकऱ्यांसोबतच मजुरांनाही मोठ्या संकटात टाकलं आहे.
पंधरा दिवसांपासून सतत पडणाऱ्या पावसामुळे शेतांमध्ये गुडघाभर पाणी साचले. सोयाबीनची काढणी रखडली, आणि पिकं शेतातच सडून जाऊ लागली. या नैसर्गिक आपत्तीमुळे शेतकऱ्यांचं मोठं आर्थिक नुकसान झालंच, पण याच पावसाने मजुरांच्या तोंडचा घासही हिरावून घेतला. शेकडो मजूर उपासमारीच्या छायेत ढकलले गेले.
हिंगणगाव (ता. गेवराई) येथील मजूर दिनेश रावसाहेब जाधव डोळ्यांतून अश्रू ढाळत म्हणाले,
> “मुलांच्या पोटात घास नाही. हाताला काम नाही. बाजारहाटासाठी पैसाही नाही. कसं जगायचं आम्ही?”
पावसामुळे त्यांचं रोजंदारीचं काम पूर्णपणे बंद झालं. तात्पुरत्या झोपड्यांमध्ये त्यांनी पावसात आसरा घेतला असला, तरी त्या झोपड्यांमध्येही पाणी शिरलं. ओल्या गाद्यांवर रात्रभर रडणारी लहान मुलं, आणि सकाळ होताच उपाशीपोटी कामाच्या शोधात भटकणारे पालक – हे दृश्य अंगावर काटा आणणारं आहे.
अनेक मजूर भिजल्यामुळे सर्दी, ताप, अंगदुखीने आजारी पडले आहेत. पण त्यांच्याजवळ उपचारासाठी पैसा नाही, त्यामुळे वेदना सहन करत राहणं हेच त्यांचं वास्तव आहे. या मजुरांना ना सामाजिक सुरक्षा आहे, ना आरोग्य सुविधा. त्यांची व्यथा कोण ऐकणार?
शेतकऱ्यांचं पीक सडत असताना तेही हतबल झाले. पण जेव्हा पावसानं थोडीशी उघडीप दिली, तेव्हा शेवटी काढणीला सुरुवात झाली. या कामाची वाट पाहत असलेल्या मजुरांनी मोठ्या आशेने पुन्हा कुदळी, वखर, गोणी हातात घेतली. आता रोजंदारी मिळणार, घरात धान्य येईल, मुलांना अन्न मिळेल – ही आशा त्यांच्या डोळ्यात दिसते.
मात्र गेलेले पंधरा दिवस हे फक्त उपासमारीचे नव्हते, तर त्यांनी माणुसकीचा कोंडमारा अनुभवला. एका बाजूला नैसर्गिक आपत्ती तर दुसरीकडे सामाजिक दुर्लक्ष – यामध्ये या मजुरांचं अस्तित्व अक्षरशः झिजून जातं आहे.
या मजुरांची वेदना समजून घेणं, त्यांना योग्य ती मदत पोहोचवणं आणि भविष्यात अशा परिस्थितीपासून त्यांचं संरक्षण करणं – हे केवळ सरकारचं नव्हे, तर समाजाचंही नैतिक कर्तव्य आहे.
---
निष्कर्ष
मजुरांचं जगणं म्हणजे केवळ रोजंदारी नव्हे, तर सततच्या संघर्षांची मालिका आहे. जेव्हा पाऊस येतो, तेव्हा तो फक्त शेतातलं पीकच नाही, तर मजुरांच्या घरातलं चूलही विझवतो. म्हणूनच, त्यांच्या आयुष्यातही खरंच ‘पावसाची उघडीप’ हवी – पण ती केवळ आकाशातून नव्हे, तर सामाजिक जाणीवेतूनही.
टिप्पणी पोस्ट करा